Witraże od V wieku do XXI wieku

Historia

Początek używania techniki witrażu przypuszczalnie przyczyniły się bizantyńskie mozaiki. W Europie jedne z pierwszych witraży można było zobaczyć w średniowieczu, w X wieku w Reims (Francja). Najstarszy również w Niemczech, sk±d pochodzi jeden z pierwszych udokumentowanych fragmentów witrażu - okr±g z Wissenburga który datujemy na IX wiek. Ludzie używali już kolorowych szkiełek już w VI wieku. Jednak z największ± sił± sztuka witrażownictwa przypada na okres gotyku.

Do Polski sztuka zdobienia witrażami zawitała w XIV wieku. Jednym z prekursorów i najbardziej rozwiniętych miejsc wytwarzania witrażu był Toruń, należ±cym wtedy w państwa krzyżackiego. Witraże produkowane od lat. 30. XIV w. w warsztatach toruńskich charakteryzowały się wysokim kunsztem artystycznym, tworzone były też na specjalne zamówienie biskupów, władz zakonu krzyżackiego. Do dzisiaj możemy podziwiacie wiele zachowanych w bardzo dobrym stanie wysokiej klasy artystycznej XIV- i XV-wiecznych kwater witrażowych produkcji toruńskiej, m.in. pokazywane na stałej wystawie Galerii Sztuki Gotyckiej w Ratuszu Staromiejskim, zalicza on się do największych zbiorów muzealnych w Polsce witraży gotyckich. Najistotniejszym ośrodkiem na początku był Kraków, gdzie do dziś przetrwały największe i najpiękniejsze kolekcja witraży gotyckich w Polsce - m.in. ok. 115 kwater w oknach absydy kościoła Mariackiego, ok. 20 szyb z klasztoru dominikańskiego, 45 szyb z kościoła Bożego Ciała. W Toruniu mieście Mikołaja Kopernika znajduje się ok. 50 kwater w muzeum w Ratuszu Staromiejskim (pierwotnie w kościołach: franciszkańskim na Starym Mieście, dominikańskim na Nowym Mieście, farnym w Chełmnie), a w katedrze we Włocławku (także z warsztatów toruńskich) ok. 20 kwater.

Za najwybitniejszych polskich twórców witraży uznaje się Józef Mehoffer i Stanisław Wyspiański. Pierwszy zasłyn±ł z zajęcia pierwszego miejsca w konkursie na projekt witraży do szwajcarskiej katedry we Fryburgu. W XX wieku witraże tworzyli : Jerzy Nowosielski, Adam Stalony Dobrzański, Edward Kwiatkowski, Teresa Maria Reklewska, Wiktor Ostrzołek. W Polsce jest dużo starych witrazy które potrzebują konserwacji. Metodę konserwacji zabytkowych witraży opracował Edwarda Kwiatkowskiego na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu i opublikowano je w 1956.